W praktyce bardzo często możemy spotkać sytuacje, w których dany podmiot – podatnik decyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej, ale pod nazwą lub firmą innej osoby, tak aby ukryć faktyczne prowadzenie działalności na własny rachunek lub też w celu zatajenia rzeczywistych rozmiarów tej działalności. Zazwyczaj podatnicy decydują się na taką „działalność” z uwagi na orzeczony środek karny w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub też ze względów podatkowych, np. w celu zatajenia dochodów, wykorzystania ulg lub zwolnień podatkowych. Często podatnicy podejmują działalność w warunkach firmanctwa dla uchylenia się od ewentualnych egzekucji długów czy też celem obejścia zakazu konkurencji.
Kim jest firmant oraz firmujący?
Jeśli chodzi o przestępstwo firmanctwa, które zostało określone w art. 55 Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.), to należy wyróżnić dwa podmioty tj. firmanta i firmującego.
Firmant to podmiot, który posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu (osoby trzeciej) w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub jej rzeczywistych rozmiarów.
Z kolei firmujący to podmiot (osoba trzecia), która udostępnia, użycza swoje imienia i nazwiska, nazwy lub firmy firmantowi, w celu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.
Co oznacza posługiwanie się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu?
Odpowiedzialności karnej skarbowej za firmanctwo podlega ten kto w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub jej rzeczywistych rozmiarów posługuje się imieniem i nazwiskiem innego podmiotu, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie. Innymi słowy firmanctwo oznacza wykonywanie wszystkich czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, przy których jest konieczne operowanie imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu. Chodzi o sytuacje m.in. takie jak: składanie ofert, zawieranie kontraktów, wystawianie i przyjmowanie faktur i rachunków, realizacja obowiązków publicznoprawnych (składanie deklaracji podatkowych, uiszczanie danin).
Skutkiem firmanctwa, dokonywania powyżej wymienionych czynności jest powstanie uszczerbku finansowego na skutek uchylania się przez osobę zobowiązaną (firmanta) od uiszczenia lub zadeklarowania uiszczenia należności publicznoprawnej (np. podatku). Innymi słowy poprzez swoje działanie, firmant naraża podatek na uszczuplenie.
Co grozi za firmanctwo?
W zależności od wysokości kwoty podatku narażonego na uszczuplenie, podatnik będzie odpowiadał bądź za przestępstwo skarbowe bądź za wykroczenie skarbowe. Co do zasady podatnik podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3 (trzech), albo obu tym karom łącznie. W sytuacji kiedy prowadząc działalność gospodarczą pod szyldem innego podmiotu, kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości tzn. nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas podatnik podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych (art. 55 § 2 k.k.s.). Z kolei gdy wskutek firmanctwa kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu tj. pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, wtedy sprawca odpowiada jak za wykroczenie skarbowe i podlega karze grzywny do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia (art. 55 § 3 k.k.s.).
Ponadto, w przypadku skazania za przestępstwo w art. 55 § 1 k.k.s oraz art. 55 § 2 k.k.s. Sąd również może orzec przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa bądź przeznaczonych do popełnienia przestępstwa skarbowego.
Sąd wobec podatnika skazanego za firmanctwo na podstawie art. 55 § 1 k.k.s. może orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej.
Czy firmujący również poniesie odpowiedzialność karną za użyczenie swoich danych (imię, nazwisko, nazwa firmy) do prowadzenia działalności gospodarczej?
Należy pamiętać, że odpowiedzialność karną za przestępstwo firmanctwa może ponieść również podmiot, który użycza swojego imienia i nazwiska, nazwy lub firmy do prowadzenia działalności gospodarczej na rachunek firmanta. W przypadku przestępstw skarbowych określonych w art. 55 § 1 k.k.s. oraz art.55 § 2 k.k.s. firmujący może ponieść odpowiedzialność zarówno jako współsprawca tego przestępstwa jak również odpowiadać za pomocnictwo do firmanctwa. Jeśli zachowanie firmującego ogranicza się wyłącznie do wyrażenia zgody na prowadzenie pod jego imieniem, nazwiskiem, nazwą lub firmą działalności gospodarczej i żadnych innych czynności nie podejmuje, wówczas może odpowiadać za pomocnictwo do przestępstwa firmanctwa, albowiem jego wkład w popełnienie czynu zabronionego nie jest znaczny.
Jeśli jednak firmujący postrzega działalność gospodarczą firmanta również za własne przedsięwzięcie to wtedy jego zachowanie może zostać zakwalifikowane jako współsprawstwo i będzie podlegał odpowiedzialności karnej jak sprawca przestępstwa firmanctwa.
Ważne!
Bezkarne pozostaje pomocnictwo do wykroczenia skarbowego określonego w art. 55 § 3 k.k.s., czyli wtedy kiedy prowadzenie działalności pod imieniem i nazwiskiem lub nazwą innego podmiotu naraża na uszczuplenie podatku w kwocie nieprzekraczającej ustawowego progu, tj. pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia w dacie popełnienia czynu. Niewykluczone jest jednak poniesienie odpowiedzialności przez firmującego za wykroczenie skarbowe jako jego współsprawca.
Czy firmujący poniesie odpowiedzialność podatkową za zobowiązania firmanta?
Należy pamiętać, że prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek pod imieniem i nazwiskiem lub nazwą innego podmiotu wiąże się także z odpowiedzialnością podatkową. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej tj. art. 113 podatnik, który za zgodą innej osoby w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, to osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności. Innymi słowy odpowiedzialność podatkową ponoszą podatnik – firmant, oraz osoba, która wyraziła zgodę na firmowanie – firmujący.